نماد گل نیلوفر در دنیای باستان

گل نیلوفر ونماد ان دردنیای باستان شرق نقش بارزی داشته است ازحجاری های تخت جمشید تا کنده کاری های طاق بستان ارتباط شگفت انگیزی با این گل دیدهمی شود

نام گل نیلوفر در زبانسانسکریت پادما در زبان چینی لی ین هوا به زبان ژاپنی رنگه ودر زبان انگلیسی لوتوساست .نیلوفر درشرق باستان همان قدر اهمیت دارد که گل رز در غرب .
درسدههشتم پیش از میلادم تصویر نیلوفر احتمالا از مصر به فینیقیه واز انجا به سرزمیناشور و ایران انتقال یافت ودر این سرزمین ها گاهی جانشین درخت مقدس بوده است .الهههای فینیقی به عنوان قدرت افریننده خود گل نیلوفر دردست دارند. این گیاه درمصرباستان ودربسیاری از بخش های اسیا مورد پرستش بود.
جنبه تقدس نیلوفر بهمحیط ابی ان بر می گردد.زیرا اب نماد باستانی اقیانوس کهنی بود که کیهان از انافریده شده است.نیلوفر که برروی سطح اب در حرکت بود به مثابه زهدان ان به شمار میرفت.از انجا که گل نیلوفر درسپیده دم باز ودر هنگام غروب بسته می شود به خورشیدشباهت دارد
.
خورشید خود منبع الهی حیات است واز این رو گل نیلوفر مظهرتجدید حیات شمسی به شمار می رفت. پس مظهر همه روشنگری ها افرینش باروری تجدید حیاتوبی مرگی است.نیلوفر نماد کمال است. زیرا برگ ها گل ها و میوه اش دایره ای شکلند. ودایره خود از این جهت که کامل ترین شکل است نماد کمال به شمار می اید. نیلوفر یعنیشکفتن معنوی .زیرا ریشه هایش درلجن است وبا این حال به سمت بالا و اسمان می روید ازابهای تیره خارج می شود وگل هایش زیر نور خورشید وروشنایی اسمان رشد می کنند.
نیلوفر کمال زیبایی نیز به شمار می رود.ریشه های نیلوفر مظهر ماندگاریوساقه اش نماد بند ناف است که انسان رابه اصلش پیوند می دهد و گلش پرتو خورشید راتداعی می کند.نیلوفرنماد انسان فوق العاده یا تولد الهی است زیرا بدون هیچ نا پاکیاز ابهای گل الود خارج می شود.در فرهنگ اشوری فینیقی ودرهنر یونانی و رومی نیلوفر بهمعنی تدفین و مجلس ترحیم و نشانگر مرگ وتولد دوباره رستاخیز وزندگی بعدی ونیروهاینوزایی طبیعت است .
نیلوفر دراسطوره های یونانی ورومی علامت مشخصهافرردیت- ونوس است در فرهنگ بودایی ظهور بودا به صورت شعله صادره از نیلوفر تصویرمی شود.گاهی بودا را می بینیم که در یک نیلوفر کاملا شکفته به تخت نشسته است .درحقیقت درتعلیمات بودایی نیلوفر تا حد زیادی در قلمرو ماوراالطبیعه وارد میشود.
در معابد بودایی نیلوفر نقش وجود دارد ونیلوفر جزو هشت علامتفرخندگی درکف پای بودا است .در فرهنگ چینی نماد پاکی حفاظت ظرافت روحانی صلح باروریو تجسم زنانه است وعلامت تابستان نیز می باشد.چینی ها گل نیلوفر را مظهر گذشته حالواینده می دانند.
زیرا گیاهی است که در یک غنچه می کند گل می دهد و دانهمی کند.همین طور نماد نجابت است به این دلیل که از ابهای الوده بیرون می ایداماالودگی را نمی پذیرد.
در اسطورهای مصر چهار پسر هوروس روی یک نیلوفرروبروی ازیریس ایستاده اند. گل نیلوفر به عنوان نشانه ایزیس مظهر باروری و پاکیوبکارت است.رع خورشید خدا و افریننده مصری به صورت کودکی مصور شده که برروی گلارمیده است یا سر او از گل نیلوفر بیرون می اید .
نیلوفر نشانه مصر علیابود. سر ستون های معابد مصری رابه گونه ای می اراستند که نیلوفر رابر روی انها بهصورت غنچه و گاه گشوده حجاری می کردند. درفرهنگ هندی گل نیلوفر گلی است از خود بهوجود امده و نامیراست و نماد جهان به شمار می رود.گاهی کوه مرو به مفهوم محور جهاندر مرکز ان تصویر شده است . چاکراها به شکل نیلوفر هایی تصویر می شوند که با نمادچرخ مرتبطند هنگامی که این مرکز چا کراها بیدار شوند نیلوفرها باز می شوند و میچرخند . لوتوس نام یکی از حرکات یوگا است.
در اسطوره های هندی با سه خدایاصلی مواجه می شویم که عبارتند از برهما (خدای افریننده )ویشنو(خداینگهدارنده)وشیوا(خدای نابودکننده).
در یک اسطوره متاخر هندي که در ریگ ودا به ان اشارهشده است امده که چگونه کیهان ازنیلوفری زرین که بر روی ابهای کیهانی در حرکت بودهبه وجود امده واز ان برهما متولد شد . هنگامی که مراسم او جای خود رابه مراسم ویشنوداد وی رابعدها به صورتی مجسم کردند که بر روی گل نیلوفری که از ناف ویشنو می رویدنشسته است .یک الهه هندویی به نام پادماپانی وجود دارد که به معنی زنی است کهنیلوفر دردست دارد.لاکشمی همسر ویشنو وپارواتی همسر شیوا هم با نیلوفر در ارتباطهستند. در هندوستان که رود برایشان خیلی اهمیت دارد الهه های رودگاهی بر روی نیلوفرسوارند.

در فرهنگ ایران باستان هم گل نیلوفر را در تخت جمشید ودرنقش برجسته ها ی ان مشاهده می کنیم .در حجاری های طاق بوستان کرمانشاه هم گل نیلوفر مربوط به زمان ساسانیان دیده می شود.ظاهرا گلی که در دستان پادشاهان حجاری شده در تخت جمشید دیده می شود نماد صلح وشادی بوده است .از انجا که این گل با اب درارتباط است نماد اناهیتا ایزد بانوی اب های روان است.

نیلوفر کمال زیبایی نیز به شمار می‌رود.

ریشه‌های نیلوفر مظهر ماندگاری و ساقه اش نماد بند ناف است که انسان را به اصلش پیوند می‌دهد و گلش... گل نیلوفر و نماد آن در دنیای باستان شرق نقش بارزی داشته است، از حجاری‌های تخت جمشید تا کنده کاری‌های طاق بستان ارتباط شگفت انگیزی با این گل دیده می‌شود.
نام گل نیلوفر در زبان سانسکریت پادما در زبان چینی لی ین هوا به زبان ژاپنی رنگه و در زبان انگلیسی لوتوس است نیلوفر درشرق باستان همان قدر اهمیت دارد که گل رز در غرب.
درسده هشتم پیش از میلاد تصویر نیلوفر احتمالا از مصر به فینیقیه و از آنجا به سرزمین آشور و ایران انتقال یافت و در این سرزمین‌ها گاهی جانشین درخت مقدس بوده است.

الهه‌های فینیقی به عنوان قدرت آفریننده خود گل نیلوفر در دست دارند.

این گیاه درمصر باستان و در بسیاری از بخش‌های آسیا مورد پرستش بود.


جنبه تقدس نیلوفر به محیط آبی آن بر می‌گردد.

زیرا آب نماد باستانی اقیانوس کهنی بود که کیهان از آن آفریده شده است.

نیلوفر که بر روی سطح آب در حرکت بود به مثابه زهدان آن به شمار می‌رفت.

از آنجا که گل نیلوفر در سپیده دم باز و در هنگام غروب بسته می‌شود به خورشید شباهت دارد.

خورشید خود منبع الهی حیات است و از این رو گل نیلوفر مظهر تجدید حیات شمسی به شمار می‌رفت.

پس مظهر همه روشنگری‌ها آفرینش باروری تجدید حیات و بی‌مرگی است.
نیلوفر نماد کمال است.

زیرا برگ‌ها گل‌ها و میوه اش دایره ای شکلند.

ود ایره خود از این جهت که کامل‌ترین شکل است نماد کمال به شمار می‌آید.

نیلوفر یعنی شکفتن معنوی.

زیرا ریشه‌هایش در لجن است و با این حال به سمت بالا و آسمان می‌روید از آبهای تیره خارج می‌شود و گل‌هایش زیر نور خورشید و روشنایی آسمان رشد می‌کنند.
نیلوفر کمال زیبایی نیز به شمار می‌رود.

ریشه‌های نیلوفر مظهر ماندگاری و ساقه اش نماد بند ناف است که انسان را به اصلش پیوند می‌دهد و گلش پرتو خورشید را تداعی می‌کند.

نیلوفر نماد انسان فوق العاده یا تولد الهی است زیرا بدون هیچ ناپاکی از آبهای گل الود خارج می‌شود.
در فرهنگ آشوری فینیقی و در هنر یونانی رومی‌ نیلوفر به معنی تدفین و مجلس ترحیم و نشانگر مرگ و تولد دوباره رستاخیز و زندگی بعدی و نیروهای نوزایی طبیعت است.

نیلوفر در اسطوره‌های یونانی و رومی ‌علامت مشخصه افرردیت- ونوس است.

در فرهنگ بودایی ظهور بودا به صورت شعله صادره از نیلوفر تصویر می‌شود.

گاهی بودا را می‌بینیم که در یک نیلوفر کاملا شکفته به تخت نشسته است.

در حقیقت در تعلیمات بودایی نیلوفر تا حد زیادی در قلمرو ماوراالطبیعه وارد می‌شود.

در معابد بودایی نقش نیلوفر وجود دارد و نیلوفر جزو هشت علامت فرخندگی در کف پای بودا است.

در فرهنگ چینی نماد پاکی حفاظت ظرافت روحانی صلح باروری و تجسم زنانه است و علامت تابستان نیز می‌باشد.

چینی‌ها گل نیلوفر را مظهر گذشته حال و آینده می‌دانند.

زیرا گیاهی است که در یک غنچه گل می‌دهد و دانه می‌کند.

همین طور نماد نجابت است به این دلیل که از آبهای آلوده بیرون می‌آید اما آلودگی را نمی‌پذیرد.
در اسطورهای مصر چهار پسر هوروس روی یک نیلوفر روبروی ازیریس ایستاده اند.

گل نیلوفر به عنوان نشانه ایزیس مظهر باروری و پاکی و بکارت است.رع خورشید خدا و آفریننده مصری به صورت کودکی مصور شده که برروی گل آرمیده است یا سر او از گل نیلوفر بیرون می‌آید.

نیلوفر نشانه مصر علیا بود.

سر ستون‌های معابد مصری رابه گونه ای می‌آراستند که نیلوفر را بر روی آنها به صورت غنچه و گاه گشوده حجاری می‌کردند.

در فرهنگ هندی گل نیلوفر، گلی است از خود به وجود آمده و نامیراست و نماد جهان به شمار می‌رود.

گاهی کوه مرو به مفهوم محور جهان در مرکز ان تصویر شده است.

چاکراها به شکل نیلوفر‌هایی تصویر می‌شوند که با نماد چرخ مرتبطند هنگامی ‌که این مرکز چاکراها بیدار شوند نیلوفرها باز می‌شوند و می‌چرخند.

لوتوس نام یکی از حرکات یوگا است.

در اسطوره‌های هندی با سه خدای اصلی مواجه می‌شویم که عبارتند از برهما (خدای افریننده) ویشنو (خدای نگهدارنده) و شیوا (خدای نابودکننده).

در یک اسطوره متاخر که در ریگ ودا به آن اشاره شده است آمده که چگونه کیهان از نیلوفری زرین که بر روی آبهای کیهانی در حرکت بوده به وجود آمده و از آن برهما متولد شد.

هنگامی ‌که مراسم او جای خود را به مراسم ویشنو داد وی رابعدها به صورتی مجسم کردند که بر روی گل نیلوفری که از ناف ویشنو می‌روید نشسته است.

یک الهه هندویی به نام پادماپانی وجود دارد که به معنی زنی است که نیلوفر دردست دارد.

لاکشمی ‌همسر ویشنو و پارواتی همسر شیوا هم با نیلوفر در ارتباط هستند.

در هندوستان که رود برایشان خیلی اهمیت دارد الهه‌های رودگاهی بر روی نیلوفر سوارند.
در فرهنگ ایران باستان هم گل نیلوفر را در تخت جمشید و در نقش برجسته‌های آن مشاهده می‌کنیم.

در حجاری‌های طاق بوستان کرمانشاه هم گل نیلوفر مربوط به زمان ساسانیان دیده می‌شود.

ظاهرا گلی که در دستان پادشاهان حجاری شده در تخت جمشید دیده می‌شود نماد صلح و شادی بوده است.

نیلوفر آبی که در ضمیر ناخودآگاه انسان ریشه‌ای عمیق دارد و در درون خود دنیای خدایان و انسانها را احاطه کرده با منشاء زندگی و تخیل آدمی جوش خورده‌است، بدین معنی که مبین رشته‌های جادویی و روحانی می‌باشد که نخستین آدمیان را به جهان می‌پیوندد. نخستین تصاویری که بشر از این گیاه خلق کرده بیانگر حس انتزاع گرایی اوست. از آنجائیکه این رمز ریشه در باورهای دینی- مذهبی و اسطوره‌ای دارد با گذشت زمان، تغییر آداب، عقاید و شرایط اجتماعی نه تنها حضورش کم رنگ نگردیده بلکه مستحکم تر به جلوه گری خود ادامه داده و قدرت، صلابت و پایداریش را تثبیت کرده‌است.

افسانه‌های باستان

در افسانه‌ها و باورهای مردمان کهن چنین آمده‌است که در ابتدای خلقت، زمانی که خالق تنها در میان آبهای نخستین قرار داشت، همانطوریکه متعجب بود که خلقت را از کجا شروع کند، برگ لوتوسی را مشاهده نمود که تنها موجود بود، مقداری از گلی که لوتوس در آن رشد می‌کرد در دست گرفت و بر روی برگ لوتوس قرارداد و سطح زمین بوجود آمد. به این ترتیب نیلوفر سمبل جهان گردید و لایه‌های متعدد گلبرگهای آن نمایانکر ادوار مختلف جهان، مقاطع و مراتب گوناگون هستی. درباور آنها هشت گلبرگ نیلوفر نشانهٔ هشت جهت وجود است که پس از خلقت از قعر آبهای اولیه ظهور کردند این هشت جهت عبارتند از (راست-چپ، جلو-عقب، بالا-پائین، بیرون- درون) ظهور نیلوفر از آبهای اولیه که عاری از هر گونه آلودگی بوده، نشانه خلوص، پاکی و نیروی بالقوه‌است که از درون آن نیروی مقدس حیات، دانش و معرفت ظهور می‌کند.

نمادها [ویرایش]

این گل بیانگر نمادهای مختلف می‌باشد که مشترک با عقاید سایر ملل نیز هست بعنوان مثال نماد باروری- کامیابی-قدرت حاصلخیزی زمین- حمایت از هر موجود زنده- صلح جهانی- زیبائی، تندرستی، مظهر عشق، ریاضت و عبادت می‌باشد. لوتوس مظهر روشنایی نیز هست در نتیجه حاصل قدرتهای خلاق آتش، خورشید قمر است و به عنوان محصول خورشید و آبها شناخته شده‌است.

اساطیر ایران [ویرایش]

در اساطیر ایران این گل نماد ایزد بانوی ناهید است که جای مهمی در آئین‌های ایران باستان به خود اختصاص می‌دهد وی ایزد بانوی آب می‌باشد که در نقوش برجسته به صورت زنی جوان حجاری شده‌است نام این خدا نخستین بار به صورت آناهیتا در کتیبه‌های هخامنشی دیده شده‌است بنابراین گل نیلوفر آبی را گل آناهیتا به شمار آورده‌اند. نیلوفر با آئین مهری نیز پیوستگی نزدیک می‌یابد. در صحنه زایش مهر، او از درون غنچه نیلوفر متولد گردیده‌است بنابراین بر خلاف اینکه ریشه لوتوس را در آئین بودا پنداشته‌اند به آئین مهر یا میتراسیم که قدمتی بس طولانی تراز آئین بودا دارد مربوط می‌گردد. در دین زردتشت این گل سمبل اهورا مزداست. سمبل انسانی اهورمزدا نیم تنه مردی است که شاخه‌ای از گل لوتوس را در میان انگشتان خود گرفته‌است..[۲]

نیلوفر آبی و آئین زرتشتی



گل نیلوفر آبی در معماری هخامنشی
زرتشتیان این گل را مقدس می‌دانستندزیرااین گل زیبا درمیان مرداب رشد می‌کند و آنها معتقد بودند که محیط نامناسب زندگی نمی‌تواند دلیلی بر بد پرورش یافتن انسان باشد. سنگ نگاره لوتوس در تخت جمشید حکاکی شده‌است که این امر حکایت از اهمیت این گل نزدایرانیان دارد.

زرتشتیان بر این باورند که نیلوفر آبی جایگاه نگهداری تخمه یا فر زرتشت بوده که در آب نگهداری می‌شده‌است.

تزئین معماری

این گل به صورت نشان پاکی در بناهای هخامنشیان به عنوان تزئین در بناها کاربر داشته‌است. از جمله در بنای تخت جمشید به عنوان تزئین حجاری‌ها و سر ستون‌ها دیده می‌شود.